Αθηνά Μαυρομμάτη, MD, Ιατρός Αναισθησιολόγος, 2 Μαρ 2012
Σύνδρομα λειτουργικού πόνου είναι οι παθήσεις όπου ο ασθενής παραπονείται για πόνο και άλλες λειτουργικές διαταραχές που δε συνοδεύονται από αντίστοιχη οργανική βλάβη. Ανάλογα με την εντόπιση του κύριου ενοχλήματος μπαίνει και η αντίστοιχη διάγνωση. ‘Έτσι έχουμε το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, το χρόνιο πόνο στη μέση, τη δυσλειτουργία της κροταφογναθικής άρθρωσης, το σύνδρομο εμβοής, την ημικρανία, τον άτυπο προσωπικό πόνο, το σύνδρομο πυελικού εδάφους, το ουρηθρικό σύνδρομο, τη νευρογενή κύστη, τη διάμεση κυστίτιδα, τη χρόνια προστατίτιδα, το άτυπο θωρακικό άλγος, τη στηθάγχη, την ιδιοπαθή αρθρίτιδα. ‘Όταν ο πόνος είναι διάχυτος τότε μπαίνει η διάγνωση της ινομυαλγίας. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις δε βρίσκεται οργανική βλάβη και η διάγνωση μπαίνει εξ’ αποκλεισμού. Τα σύνδρομα αυτά παρουσιάζουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά, μπορεί να συνυπάρχουν μεταξύ τους, να συνυπάρχουν με χρόνια κόπωση, έλλειψη συγκέντρωσης, διαταραχές ύπνου, διαταραχές συναισθήματος, άγχος, κρίσεις πανικού, κατάθλιψη, μετατραυματικές διαταραχές.
Η παραδοσιακή αντιμετώπιση αυτών των συνδρόμων από τις αντίστοιχες ιατρικές ειδικότητες που απευθύνονται οι άρρωστοι ανάλογα με το κύριο σύμπτωμα, δε λύνει το πρόβλημα. Όι ασθενείς αυτοί υπόκεινται σε εκτεταμένους κλινικοεργαστηριακούς ελέγχους και αποτυχημένες θεραπείες χωρίς ορθολογιστικό υπόβαθρο, που επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο το ήδη υπάρχον πρόβλημα. Τελικά, αρκετά συχνά, καταλήγουν να αντιμετωπίζονται με καχυποψία από τους γιατρούς και το περιβάλλον ή άλλοτε θεωρούνται ψυχιατρικά περιστατικά.
Παρόλα αυτά σήμερα υπάρχουν αρκετά στοιχεία που δείχνουν ότι οι διαταραχές αυτές δε σχετίζονται με βλάβες στο αντίστοιχο όργανο αλλά με νευροφυσιολογικές και ανατομικές αλλαγές στο νευρικό σύστημα. Έπίσης περιγεννητικοί και περιβαλλοντολογικοί παράγοντες, στρες στην αρχή της ζωής του ατόμου ή στον ενήλικα και το μοντέλο ζωής μπορούν να πυροδοτήσουν την εμφάνιση του συνδρόμου σε άτομα που έχουν τη γενετική προδιάθεση.
Η αντιμετώπιση των συνδρόμων λειτουργικού πόνου στηρίζεται στην παραπάνω αιτιολόγηση και περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, γνωσιακή- συμπεριφορική θεραπεία και εναλλακτικές μεθόδους. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι τα αντικαταθλιπτικά, τα αντισπασμωδικά, τα αγχολυτικά, τα οπιοειδή. Τα φάρμακα αυτά επεμβαίνουν στη δημιουργία, την αναπαραγωγή και τη μεταφορά του πόνου μέσα στον οργανισμό. Ό ρόλος τους είναι να εξισορροπήσουν τις νευροφυσιολογικές διαταραχές που συμμετέχουν στη δημιουργία του πόνου. Η γνωσιακή- συμπεριφορική θεραπεία βοηθάει σημαντικά τους πάσχοντες να αντιμετωπίσουν τα καθημερινά προβλήματα, να αναγνωρίσουν και να ελέγξουν καλύτερα τους επιβαρυντικούς παράγοντες της πάθησής τους με αποτέλεσμα μείωση του πόνου και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Όι εναλλακτικές θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν επικεντρώνοντας στο φυσικό μηχανισμό αυτοίασης του οργανισμού, στη στενή παρακολούθηση του ασθενούς και την ιδιαίτερη σχέση ασθενούς-θεραπευτή. Η σύνθετη φύση του πόνου χρειάζεται πολυτροπική αντιμετώπιση και συνολική θεώρηση του ατόμου. Αυτή περιλαμβάνει τα περιφερικά όργανα και τις ανατομικές οντότητες του σώματός μας αλλά και τα νευροφυσιολογικά λειτουργικά συστήματα καθώς επίσης και περιβαλλοντικούς και γενετικούς παράγοντες.